Piet Buddingh'

Friday, June 19, 2009

Mondiaal humanisme?

Mondiaal humanisme?

In deze tijd van mondiale veranderingen in de samenstelling van allerlei bevolkingen in de diverse staten op de planeet dringt zich bij mij de behoefte op om vanuit mijn eigen ervaringen de jaren door inzicht te krijgen in de processen, die aan deze veranderingen ten grondslag zouden kunnen liggen. De staande uitdrukking, dat we leven in 'een global village', wijst al vele jaren in een bepaalde richting, nl. dat de volken op deze planeet niet meer om elkaar heen kunnen, sterker dat deze volken steeds meer pluriform worden door immigratie - en emigratie processen. Een andere reden voor een analyse van deze ontwikkelingen is, dat deze omvormingsprocessen met steeds grotere spanningen gepaard gaan in de diverse landen; voorbeelden daarvan zijn oa. de Europese landen, zoals Nederland, maar ook een land als Iran, dat van een gesloten maatschappijvorm tegen heug en meug naar een open samenleving moet groeien; een ander voorbeeld is Noord- Korea waar zich dezelfde processen manifesteren maar in nog heviger mate als in Iran.
Een eerste opmerking die ik daarbij voor mijzelf maak, is dat het hierbij niet allereerst gaat om de tegenstelling dictatuur- democratie, maar om verschijnselen als open en gesloten samenlevingen en open en gesloten levensbeschouwingen onder de mensen. Ik acht het nl. niet uitgesloten, dat een autoritair/aristocratisch bewind wel kan samengaan met een ontwikkeling
van een gesloten naar een open samenleving, bv. in China; een sprekend voorbeeld is voor mij Japan, dat m.i. helemaal geen democratie in de westerse betekenis van het woord is. Sprekend
vind ik bv. het fenomeen, dat volgens de kranten bij de laatste grote aardbeving in China Japanse militaire hulpverleners eer bewezen aan Chinese slachtoffers van deze ramp. Dat is voor het Japanse leger een fundamenteel andere houding tegenover China dan die uit de Chinees- Japanse oorlog vlak voor het begin van de Tweede wereldoorlog : denk daarbij bv. aan het bloedbad in Peking, meedogenloos aangericht door Japanse militairen.
Deze inleiding wil ik afsluiten met een verwijzing, in verband met deze veranderende houding onder Japanse militairen, naar het begrip 'mimesis',naar 'de mimetische theorie'.Daarmee bedoel ik de culturele beinvloeding in sociologische zin van mensen en volken op elkaar naar een eigentijds, mondiaal, humaan begrip, dat ontstaat door impulsen uit de diverse culturen, zoals in Japan uit Buddhistische, Zenbuddhistische bron. Een welsprekend voorbeeld van deze 'mimesis' vind ik in de jongerencultuur de enorme populariteit van 'de spijkerbroek'; deze wordt zelfs diep in het oerwoud van Papua gedragen.

Het verleden
Wie over humanisme spreekt, kan natuurlijk niet heen om het Europese tijdperk van de overgang van middeleeuwen naar renaissance en komt daarbij vanzelfsprekend uit bij overgangsfiguren als Geert Groote van de Moderne Devotie, Rudolf Agricola, Dirk Volkertsz. Coornhert, een hervormer als de Zwitser Zwingli, en Desiderius Erasmus. Daarbij wordt het begrip 'humanisme' ingekaderd in een west- europese kontekst. Devraag is of dat wel terecht is: wie het Eerste Testament/het Oude Testament leest voor wat betreft sociale wetgeving, kan niet anders concluderen dan dat ook toen al gestreefd werd naar een humane samenleving ondanks alle negatieve elementen; hetzelfde geldt voor de klassieke Griekse beschaving: een belangrijke figuur daarbij is natuurlijk Homerus. M.a.w. het begrip 'humanisme' zoals dat in de 16e en 17e eeuw vorm krijgt, sterk beinvloed ook door Baruch Spinoza, en uitmondt in de 'Verlichting', kent al diverse bronnen, zij het 'westerse' bronnen. Het moderne begrip' humanisme' heeft zoveel filosofische invloed ondergaan in de 18e, 19e en 20e eeuw, dat het oorspronkelijke 'christelijke humanisme' daarin bijna onherkenbaar is geworden. Toch spreken wij nog steeds over een Europees, Westers begrip.
Parallel aan deze ontwikkeling heeft zich in Europa en het Westen een zelfstandige christelijke, kerkelijke ontwikkeling voorgedaan, die, verbonden met de Europese expansie sinds de 17e en 18e eeuw over de hele planeet, bekend is geworden onder de begrippen 'missie' en 'zending'. Beide verschijnselen verschillen daarin van het humanisme, dat zij een wereldomvattende pretentie uitstraalden naar de andere werelddelen, terwijl het humanisme in grote lijnen beperkt bleef tot 'het westen'. In die mondiale uitstraling liepen de kerken voorop, waren trendzettend, vergeleken met het humanisme. Of we bij de resultaten van zending en missie al kunnen spreken van mimetische invloeden, van verschijnselen die aangeduid kunnen worden als uitingen van een mimetische theorie, betwijfel ik, omdat de kerken opereerden onder de beschermande invloeden van de koloniale machten. De vraag is nl. ,of hier al sprake is van zuiver vrijwillige navolging en of er bij de bekeringen invloed uitging van bronnen in de eigen autochthone culturen. Wie bv. nadenkt over de bekeringsijver op het vm. Ned.Nieuw- Guinea in de 19e en begin 20e eeuw en de daarmee gepaard gaande, opgelegde vernietiging van culturele uitingen als korwars en andere voorouderbeelden, kan zich afvragen of hier niet ook sprake is van opgelegde dwang op de bevolking, met verkapte steun van het gouvernement onder het mom van 'pacificatie' ,zonder een wisselwerking naar de koloniale en kerkelijke 'bovenlaag'.

Wat is humanisme?
De in de 19e eeuw ingezette secularisatie op het kerkelijk erf in Europa, die in de tweede helft van de 20ste eeuw breed om zich heen gegrepen heeft, heeft aan het humanisme ruim baan gegeven, hoewel daar in organisatorisch verband volgens mij weinig van te zien is. Niettemin kan van het humanisme gezged worden, dat het een belangrijke emancipatorische invloed heeft gehad op het denken van de Europese mens. En op het emancipatorische vlak zou een 'wereldhumanisme' een identieke invloed kunnen hebben op de volken/elites van de landen op de planeet.
Maar in de hedendaagse planetaire situatie met al zijn tegenstellingen en spanningen, de gewelddadige botsingen tussen grote groepen mensen ook binnen dezelfde cultuur wordt het begrip 'humanisme' steeds vager. We kunnen het begrip natuurlijk inwisselen voor het begrip 'mensenrechten', maar dan zitten we toch weer in een Westers denkpatroon, dat via allerlei internationale organisaties aan de landen opgelegd gaat worden, ook al sluiten deze denkwijzen helemaal niet aan op culturele denkpatronen in de verschillende landen. Waar blijft de invloed van andere volken en culturen op het begrip 'mensenrechten'? Persoonlijk spreek ik liever over humanisme, dat in onze tijd een vaag begrip is geworden, maar dat in de ontmoeting met andere culturen een nieuwe, gemeenschappelijke inhoud kan krijgen, die door velen aanvaard wordt.Echter, hoe moeilijk de problemen liggen, blijkt uit de onderliggende economische belangen en tegenstellingen tussen de landen, waardoor de tegenstellingen uitermate verscherpt worden en er van een culturele uitwisseling weinig terecht komt. Het beleid van de regering- Bush inzake Irak demonstreert wel duidelijk, hoe goede intenties, gebaseerd vaak op naieve onkunde, in wapengeweld ondergaan en bovendien intenties betreft, die puur Westers zijn.
Wat voor mij in ieder geval erg duidelijk is geworden, dat is dat in een mondiale kontekst alle begrippen zoals het Westen gewend is die te hanteren, bv. 'mensenrechten, humanisme, democratie, autoritair' vlottend zijn geworden. Ik acht een ontwikkeling op mondiaal niveau van de inhoud mogelijk, waarbij van de oorspronkelijke inhoud en herkomst vrijwel niets meer herkenbaar is.

Een 'pars- pro- toto'?
Ook wordt wel helder, dat er, voor er algemene, universele overeenstemming is over de inhoud van de begrippen 'humanisme, mensenrechten' ons nog vele spanningen te wachten staan. Bestaat er niet een parallel met de ontwikkelingen in West- Europa vanaf de 16e eeuw tot aan de moderne tijd, voordat er hier een 'communis opinio' werd bereikt, terwijl de tussenliggende eeuwen gekenmerkt werden door veel geweld en oorlogen, zoals de godsdienstoorlogen, de Napoleontische oorlogen, de 19e eeuwse revoluties en de bloedige oorlogen van de 20ste eeuw, waarbij de democratie in West- Europa op de rand de afgrond stond tussen regimes als communisme en nationaal- socialisme? Staat de wereld de komende eeuwen eenzelfde soort turbulente ontwikkelingen te wachten? Om een beeldspraak te gebruiken :is er sprake van pars- pro- toto, waarbij West -Europa het deel is dat exemplarisch staat voor de wereld als geheel?

Een voorlopige afsluiting
Als afsluiting van deze analyse wil ik nog ingaan op een opvallend aspect van de Europese cultuur, maar daarbij kunsten en wetenschappen buiten beschouwing laten. Dat aspect betreft dan het verschijnsel 'sport' en het wordt zonder jalouzie vastgesteld, dat het Verenigd Koninkrijk bij de mondiale invloed daarvan dankzij het wereldomspannende dominiumverband een doorslaggevende rol heeft gespeeld. Overigens moet ook nu al de naam van De Coubertin genoemd worden, de stichter van de Olympische Spelen.

Thursday, June 18, 2009

Supplement 1

Supplement 1



22-2-08 'Het beeld over joden en het jodendom in het onderwijs..'

idem 'Arfakkers'

8-2-08 'Het Nederlands imperialisme en kolonialisme in het Indonesische kinder- en

en jeugdboek'

26-1-08 'De stenen stenen dieren dieren vogels vogels weg'

idem 'Het nederlands imperialisme en ...'

23-1-08 'Een geheim? Ratio en magie'

17-1-08 'Een familiekroniek'

29-12-07 'Het nederlands imperialisme en...'

28-12-07 'Een kerstinterpretatie'

22-4-07 'Een Schiedamse utopist..'

2-1-07 'Een bijbelse druide'; een herziening

29-12-06'Jan Luyken de androgyne mens'

11-12-06'James Cook en het p.t.s.syndroom'

1-12-06 'Een korte levensschets'

21-10-06'Vera Janacopoulos'

Sunday, June 07, 2009

Remigratie of gewoon deportatie?

De Europese verkiezingen van de afgelopen week, 4 juni 2009, hebben een schokeffect gehad door de enorme verschuivingen onder de kiezers; met name het enorme verlies van de PvdA, maar ook dat van het CDA, is hard aangekomen: de PvdA van 7 naar 3 zetels, het CDA van 7 naar 5. Een andere beving was de winst van de PVV van Geert Wilders: van 0 naar 4 zetels in het Europees parlement.
Een van de conclusies kan zijn, dat op dit moment het politieke centrum heel labiel is geworden.
Toch wil ik mij wagen aan een analyse van het spektakel. De rauwe, onbeschaafde hardheid van Wilders heeft als effect gehad, dat hij de grote onvrede onder de Nederlandse kiezers naar zich toe heeft getrokken, m.n. in de Randstad. Als vraag is het belangwekkend, of de kiezer massaal van de PvdA omgezwaaid is naar de PVV, van links naar rechts en geldt dit dan vooral de 'gewone', hardwerkende kiezer? En is een intellectuele bovenlaag van PvdA en CDA doorgeschoven naar Groen links en D66? Opvallend is echter ook de grote winst voor de PVV in Limburg; ook ten koste van het CDA?
De extreem- rechtse stroming is trouwens al lang min of meer onderhuids aanwezig in het politieke spectrum: denk aan de redelijk- grote aanhang van Zwart Front voor 1940 vooral in het Zuiden; later na 1945 aan de partij van Koekkoek, de Centrum-democraten, Pim Fortuin.
De onvrede op links was na 1945 herkenbaar in de groei van de CPN, later na de ondergang van de CPN aan de aanwezigheid van de SP , de PSP en Groen Links: denk aan Jan Marijnissen, Ina Brouwer, Paul Rosenmoller en Lodewijk de Waal als voorzitter van de FNV, allemaal oud- communisten.

Een symptoom?
Lichtelijk opzienbarend was, voorafgaand aan de verkiezingen, een ironisch/sarcastisch bedoelde opmerking van iemand uit de achterban van Wilders, over de neus van Clairy Polak, die afgesneden zou kunnen worden: dat was geen humor of ironie en sarcasme, maar racisme, in feite puur anti- semitisme, want uitdrukking gevend aan het klassieke stereotype van een zgn. Joods 'kenmerk'. Is er sprake van verborgen, latent anti- semitisme onder de aanhang van Wilders?Ik kan me niet voorstellen, dat Wilders dat als vriend van Israel zelf wil.
Daarmee kom ik aan mijn eerste analyse van deze verkiezingen in Nederland: door de aanwezigheid van een , vaak door Marokkaanse jongeren, overlast gevende, Islamitische minderheidsgroep, wordt de aandacht van de Joodse minderheidsgroep afgeleid en gefocust op de Islamitische minderheidsgroep. Dreigt zich door de grove benadering, waarop Wilders deze Islamitische minderheidsgroep tegemoet treedt, toch niet een dreigend afglijden naar een latent, passief, onderhuids anti-semitisch gevoel te ontwikkelen? En nogmaals: ik kan mij niet voorstellen, dat Wilders dat als vriend van Israel wil tolereren.
Nemen we in aanmerking, dat er een bepaalde radicalisering bij Wilders valt waar te nemen, m.i. opgeroepen door de noodzaak van permanente bewaking terwille van zijn veiligheid, dan kan door extrapoleren van deze tendenzen een gevaarlijke ontwikkeling opdoemen, die hij zelf niet meer in de hand heeft, maar er tegen zijn zin door meegesleurd zou kunnen worden. Bedenkelijk is dan ook zijn oproep:Remigratie! Remigratie! Remigratie! Als ondersteuning van een veronderstelde radicalisering zou een onderzoek naar zijn taalgebruik sinds zijn publieke en politieke optreden interessant kunnen zijn, maar daar heb ik geen zin in. Maar ik acht het uitgaande van mijn analyse dan ook niet onwaarschijnlijk, dat zijn oproep tot remigratie de connotatie oproept van 'deportatie'. Schrikt Wilders zelf langzamerhand niet van de parallellen met die uit het begin van 'de jaren veertig'? En nogmaals: bij mij zelf kan ik een bepaald gevoel van sympathie met de persoon van Wilders wel herkennen, juist als gevolg van zijn bedreigde positie, zij het niet met zijn politieke stellingname. En dat zeg ik niet in de laatste plaats als grootvader van mijn kleinkinderen in Israel.

Onvrede
Onder de bevolking heerst duidelijk grote onvrede, die afgereageerd wordt op de centrumparijen en het beleid ervan, ten gunste van de PVV. Onderzoek naar de oorzaken van deze onvrede levert voor mij een aantal van deze oorzaken op.
a.de buitensporige inkomens in het publieke domein, maar ook daarbuiten in het brede, maatschappelijke, vrije domein. Een opsomming van deze zichzelf bevoordelende groeperingen levert het volgende resultaat op:
de meer dan zes ton verdienende corypheeen bij een omroep als de VARA, de arbeidersomroep:ik denk aan de presentator van "Dit was het nieuws" aan Pauw en Witteman bij NOS/Vara;
de graaicultuur bij het bankwezen met alle gevolgen van de krediet-crisis, de buitensporige inkomens bij het bedrijfsleven; de exorbitante inkomens in bv. de professionele voetbalwereld; de opvallend riskante beleggingen door overheidsinstanties bij IJslandse banken; de beleggingen van pensioenfondsen bij bv. Amerikaanse hypotheekbanken en in de Zuidas van Amsterdam, met als gevolg voor de gepensioeneerden geen indexering, misschien zelfs verlaging van pensioenen zoals voor vm. werkers bij plantsoenendiensten, terwijl de verantwoordelijken voor deze beleggingen 'vrijuit' gaan; de dreigende massa- ontslagen in o.a. de bouw; een dreigende inflatiegolf als gevolg van de overheidsinvesteringen in de bankwereld en het bedrijfsleven, die een gigantisch tekort op de begroting veroorzaken.
Daardoor groeit de onzekerheid onder grote groepen van de beroepsbevolking, zeker ook in de Randstad en het Westen en bij gepensioeneerden; dreigende latere pesioenering dan op 65- jarige leeftijd.
En dat alles terwijl onder de bevolking het gevoel groeit, dat de overheid de controle over het gebeuren verliest en de mensen overgeleverd zijn aan de willekeur van instanties, fondsen en bedrijfsleven. Is het dan niet begrijpelijk, dat er een traditionele roep ontstaat om 'een sterke man', die orde op zaken gaat stellen?
b. de spanningen in de grote steden en de Randstad als gevolg van immigratie van buiten Europa. Door de al dan niet groeiende onveiligheid en criminaliteit in de grote steden, zoals Rotterdam en Amsterdam. Interessant is het nu om een vergelijking te maken tussen beide steden:
Rotterdam
Dat de PVV de grootste partij in Rotterdam is bij deze Europese verkeizingen, kan een gevolg zijn van de omstandigheid, dat Rotterdam de stad is van Pim Fortuin en dat een groot deel van diens aanhang naar de PVV is gegaan. Als bijkomende omstandigheid kan in ogenschouw worden genomen de dreigende werkeloosheid in de haven als gevolg van de afnemende mondiale handel.
Amsterdam
Dat D66 de grootste is geworden in Amsterdam, kan het gevolg zijn van het slappe beleid van Cohen: 'wie zaait zal oogsten wat hij gezaaid heeft'. De PvdA zou dan niet alleen aan de PVV verloren hebben, maar vooral hier een intellectuele bovenlaag aan D66 en Groen Links kwijt geraakt zijn.. Maar het ontbreken van uitslagen in de media maakt het analyseren lastig. Dat de PvdA rampzalig gescoord heeft , kan ook veroorzaakt zijn door het onbegrijpelijke beleid van de rechtspraak en de politie in Amsterdam: dat men zo maar een politie- agent durft dood te schieten!

De winst van de PVV in de rest van de Randstad kan wellicht ook geweten worden aan de immigratie, denk aan Gouda.

Zwak leiderschap?
Misschien straalt Balkenende toch een zwak leiderschap uit, ook door zijn weinig zeggend taalgebruik.Toch lijkt hij mij een goede teamleider in het kabinet en heeft hij in het verleden bewezen zeer stressbestendig te zijn in moeilijke omstandigheden.
Maar zijn visie op het verleden met een relatie naar het heden en de toekomst is merkwaardig: de VOC- mentaliteit komt regelrecht uit "Toen en Nu' van W.G. vd. Hulst; en zijn verheerlijking van Abraham Kuyper, het calvinisme en het gereformeerd-zijn slaat helaas nergens op: hij verwart de emancipatie van 'de gereformeerde kleine luyden'met het nationale belang; de verzuiling van het (christelijk) onderwijs heeft m.i. rechtstreeks gevolgen gehad voor de ontkerkelijking van het openbaar onderwijs. En waar waren de gereformeerden bij de oprichting van de Wereldraad van Kerken in 1948 in Amsterdam? Om van de kerkscheuring onder prof. Schilder maar te zwijgen. Is gereformeerd niet synoniem met kerkscheuring? De afbraak van de verzuiling en de enorme secularisatie heeft na de zestiger en zeventiger jaren 'een verweesde samenleving' nagelaten.(Pim Fortuin). En daar ontbreekt een aansprekende toekomstvisie bij Balkenende. Maar ja, het CDA is tot nu toe wel de enige stabiele partij in het centrum.
de EU
De snelle uitbreiding van de Eu, oa. door de val van de Muur, met oa. Bulgarije en Roemenie, heeft opnieuw onzekerheid gebracht, zowel voor de schaarser wordende werkgelegenheid als voor de criminaliteit: denk aan het 'skimmen' van betaalpassen en creditcards!

Murphy
Tenslotte: maar daar heeft niemand schuld aan, zien we opnieuw de intelligente formulering van 'de wet van Murphy': alles komt altijd tegelijkertijd als het om rampen gaat, en helaas niet telkens in de tijd gespreid een voor een waardoor de toestand beheersbaar zou blijven. Nu dreigt de overheid haar greep op de ontwikkelingen te verliezen. En dat houdt opnieuw in een versterking van het gevoel van onzekerheid naar de toekomst toe, met name voor wat betreft de jaren 2010 en 2011, zeker bij de kwetsbare groepen.

Onderzoek
Onderzoek naar het stemmenverloop bij de verkiezingen voor de EU deze week krijgt de schijn van redelijkheid: de PvdA zou vooral verloren hebben aan D66 en Groen Links en niet aan de SP.;CDA en VVD vooral aan de PVV.
Toch wordt de grote winst van de PVV hierdoor niet helemaal verklaard. Of zou door deze ad hoc analyse voor de PvdA 'de wens de vader voor het ontluisterende verlies' zijn?